Opis projektu TECHNICZNY OGRÓD

Tematem niniejszego projektu jest założenie parkowe w centrum osiedla mieszkaniowego w Gorzycach Tarnobrzeskich. Znajdzie się ono na niezagospodarowanym terenie pomiędzy dwoma głównymi częściami osiedla: zabudową skoncentrowaną wokół ulic Żwirki i Wigury i 11 listopada [I] oraz częścią z ulicami Zakole i KEN [II]. Projekt ten nie jest jednak parkiem w klasycznym ujęciu tego słowa: jedynie miejscem wypoczynku i wyciszenia, ale aktywatorem, w którym każde społeczne działanie znajdzie odpowiednią, przestrzenną ramę.
Nie jest również typowym projektem przestrzeni publicznej, który raz zaprojektowany nie dopuszcza przekształceń, ale obszarem ciągłej ewolucji, dostosowującym się do zmieniających się potrzeb lokalnej społeczności. Jest to projekt przestrzeni, w której funkcje sportowe, wypoczynkowe, rekreacyjne, ale też handlowe i komercyjne, zostaną połączone
w jedną całość przy pomocy zieleni.

Projekt można podzielić na trzy główne elementy:

– złożony z ulic, traktów pieszych i placów urbanistyczny szkielet
– raster funkcji
– zabudowę uzupełniającą

1. Szkielet

Podstawową strategią projektu jest uzupełnienie istniejącej tkanki osiedla oraz wydobycie jego logiki. Pierwszą projektową decyzją było wprowadzenie połączenia ul. 11 listopada z ul. KEN [1], które jest widoczne na archiwalnych planach i miało być wykonane przy okazji realizacji klubu robotniczego. Połączenie to zlikwiduje substandardowy charakter przestrzeni na końcach wspomnianych ulic i udrożni strukturę osiedla.
Prostopadle do przebiegu tego elementu wprowadziliśmy główną oś założenia w formie pieszego deptaku [2]. Stanowi on urbanistyczną klamrę łącząca części poddanego rewitalizacji terenu łącząc istniejący Plac Handlowy [3] z nowoprojektowanym placem na południowym krańcu osiedla [4]. Dodatkowo proponujemy realizację placu przed budynkiem byłego Krajowego Ośrodka Samotnej Matki [5], który ma w przyszłości pomieścić działające na terenie gminy instytucje i stowarzyszenia. Obszar rozpięty pomiędzy deptakiem i wspomnianymi trzema miejscami został podzielony na pola o boku 25 metrów, które będą przeznaczone na różne, społeczne funkcje.

2. Raster funkcji

W przeciwieństwie do opisanego szkieletu, którego forma wynika bezpośrednio z istniejącej struktury osiedla, rozmieszczone w rastrze funkcje mają być odbiciem aktualnych potrzeb społeczności. Konsekwentny układ pól o boku 25 m skutecznie porządkuje przestrzeń i umożliwia koegzystencję różnych funkcji bez ryzyka powstania przestrzennego chaosu. Podział ten ułatwia również etapowanie projektu i zapewnia elastyczność układu: w razie potrzeby zagospodarowane kwartały będą mogły być przekształcone bez szkody dla odbioru całości. Co więcej, układ zacznie funkcjonować przed pełnym ukończeniem realizacji: pojawiające się wzdłuż deptaku poszczególne elementy zachęcą do spacerów, puste pola natomiast mogą stać się inspiracją do ich zagospodarowania. Program jak ich rozmieszczenie poszczególnych kwartałów zostanie stworzony na podstawie konsultacji społecznych z różnymi grupami mieszańców. Znajdą się w nim zapewne przestrzenie sportowe i rekreacyjne, miejsca o charakterze parkowym, powierzchnie do organizacji imprez oraz inne funkcje wskazane przez mieszkańców.

3. Zabudowa uzupełniająca

Zagospodarowywany teren stanie się z najatrakcyjniejszą i najaktywniejszą przestrzenią Gorzyc. Pociągnie to za sobą wzrost wartości terenów na jego obrzeżach, które będą mogły korzystać z „frekwencji” znajdujących się na terenie ludzi. Podobnie jak szkielet układu, forma i rozmieszczenie projektowanych budynków czerpie z istniejącej struktury przestrzennej Gorzyc i stanowi jej dopełnienie. Poprzez precyzyjne rozmieszczenie tych obiektów w tkance osiedla podniesiono ich wartość inwestycyjną.  Delikatne odsunięcie deptaku na południowy wschód umożliwia rozbudowanie istniejących pawilonów handlowych. Powstały w tym miejscu pawilon ujednolici architekturę tymczasowej zabudowy [a]. Na południe od Placu Handlowego zaproponowaliśmy szereg niedużych budynków w formie tzw. „Stadtvilli” wysokości do trzech pięter [b]. W parterach pomieszczą one usługi, górne piętra wypełnią natomiast atrakcyjne mieszkania. Obiekty te nawiązują do gorzyckiej tradycji modernizmu z okresu lat 30, kiedy powstały najcenniejsze przykłady architektury w gminie Gorzyce. W zachodniej części założenia zaplanowano dwa podłużne budynki: jeden [c] na miejscu dawnego pawilonu Zębiec, drugi [d] w bezpośrednim sąsiedztwie planowanego placu przed dawnym KOSM. Wraz z położonym przy ul. 3 maja dawnym budynkiem przedszkola tworzą one „kulisy” definiujące przestrzeń założenia. Na zakrzywieniu wspomnianej ulicy zaproponowano kolejny obiekt usługowo handlowy [e], który dzięki korzystnemu położeniu będzie dobrze widoczny w przestrzeni osiedla. Prominentne miejsce zajmą również 2 budynki na przeciwległych końcach osi [f, g].

4. Kod materiałowy

Teren zostanie również ujednolicony poprzez konsekwentnie użyte materiały. Będzie to beton, cegła, stal, drewno i żwir. Materiały te kojarzą się z historią Gorzyc, produkowanymi tu materiałami oraz nawiązują do industrialnego charakteru miejscowości wzmacniając tożsamość miejsca. Projektowane budynki natomiast będą nawiązywać do tradycji modernizmu lat 30, czyli do początku historii Gorzyc i wzniesionych w tym okresie budynków przy ul. Żwirki i Wigury.

Projekt nowego centrum Gorzyc jest odpowiedzią na dotychczasowy brak przestrzeni publicznej, w której mogłyby zaistnieć społeczne aktywności. Projekt ten nie tylko tworzy dla nich architektoniczną ramę, ale zakłada ich intensyfikację. Spowoduje to podniesienie jakości życia mieszkańców, umożliwi integrację różnych grup społecznych oraz zmieni pokutujący dziś negatywny odbiór miejscowości. Pozwoli również na docenienie walorów mieszkania w zielonym osiedlu – TECHNICZNYM OGRODZIE, jako alternatywy dla nieekonomicznej i nie-ekologicznej „przedmiejskiej” zabudowy jednorodzinnej, dominującej w pozostałych częściach gminy Gorzyce.

---

---

---

Przedmiotem opracowania projektu TECHNICZNY OGRÓD jest teren znajdujący się w centrum osiedla, Ten mający ok 460 m długości obszar rozciąga się od Placu Handlowego do leżących na południu ogródków działkowych, Jest on podzielony przez przecinające go ul 3 Maja i ul. Metalowców. Wydzielone przez te ulice kwartały różnią się od siebie charakterem i nie tworzę widocznej ciągłości. Jest to spowodowane przez różne typy porastającej je zieleni oraz blokujące transparentność obszaru ogrodzenia.

W celu połączenia tych trzech obszarów w jedna całość wprowadzono urbanistyczna klamrę w postaci deptaka. Ta główna oś projektowanego obszaru przejmuje rolę biegnącego obecnie zbyt blisko budynków mieszkalnych chodnika i łączy południowa i północna część osiedla. Z deptakiem przecina się projektowane połączenie ul 11 Listopada i Edukacji Narodowej, co zwiększy drożność osiedla i zlikwiduje sub-standardowy charakter tych ulic będącymi obecnie sięgaczami. Proponowane połączenie widoczne jest na archiwalnych planach i miało być zrealizowane w trakcie budowy Klubu Robotniczego.

Końce deptaka zdefiniowano za pomocą dwóch placów: rewitalizowanego Placu Handlowego oraz projektowanego placu imprez plenerowych. Dodatkowo zakłada się przyszła rewitalizację placu przed budynkiem dawnego Domu Samotnej Matki.

Wprowadzenie przestrzeni publicznych na skraju założenia zapewni ruch pieszych w obrębie terenu i zwiększy atrakcyjność założenia.

Znajdujący się na zachodzie od Deptaka teren przewidziano na „utopione w zieleni” funkcje parkowe, kulturalne, sportowe i rekreacyjne. Zakłada się zachowanie istniejącej zieleni i jej charakteru w jak największym stopniu,

Z uwagi na sposób finansowania, możliwość etapowania oraz heterogeniczność programu projektowanego terenu, wprowadzono podział terenu na kwadratowe parcele o boku ok. 25 metrów, które stopniowo będą się wypełniały funkcjami w oparciu o potrzeby mieszkańców miejscowości,

Techniczny Ogród” jako narzędzie społecznej aktywizacji

Opisana powyżej koncepcja zagospodarowania centralnego terenu osiedla mieszkaniowego w Górzycach jest rozumiana jako strategia urbanistyczna, która ma wygenerować publiczna przestrzeń zgodna z potrzebami mieszkańców miejscowości. Kwadratowe pola zaproponowanego rastra będą wypełniać się funkcjami, których program będzie tworzony na podstawie konsultacji z mieszkańcami lub podjęcia współpracy z działającymi na terenie miejscowości instytucjami, stowarzyszeniami lub firmami. Doprowadzi to do kreacji heterogenicznej przestrzeni, której forma będzie produktem procesu będącego skutkiem przyjętej strategii. Wprowadzenie podziału terenu na pola przeznaczone do zagospodarowania różnymi funkcjami ma następujące zalety:

• definiująca przestrzeń siatka umożliwia zagospodarowanie sąsiednich kwartałów
  w zupełnie różny sposób bez uzyskania zjawiska przestrzennego chaosu,
• podział na kwartały likwiduje typowy dla soc-modernistycznych osiedli problem tzw.
  „ziemi niczyjej”: każdy kwartał staje się potencjałem,
• rastrowy układ ułatwia etapowanie, pozyskiwanie środków oraz zmiany bądź zamiany
  funkcji,
• rastrowy system działa nawet przy zagospodarowaniu niewielkiej liczby kwartałów
• jest systemem otwartym i może być rozbudowywany,
• wypełniony różnymi funkcjami raster ułatwia integracje społ

.
 _{Perspektywa projektu koncepcyjnego zagospodarowania  terenu „Techniczny Ogród”}

Elementy koncepcji

 

Deptak – Projektowany deptak jest ciągiem pieszym m łączącym rewitalizowany Plac Handlowy z projektowanym placem imprez plenerowych. Stanowi główną os urbanistyczna założenia Technicznego Ogrodu.

Plac Handlowy – przestrzeń ta jest obecnie jednym najbardziej ożywionych miejsc w Gorzycach. W okalających plac budynkach oraz pawilonach o tymczasowym charakterze zlokalizowano liczne funkcje handlowe. Ich ofertę uzupełniają rozstawiane codziennie stoiska. Założeniem projektu było stworzenie przestrzeni wysokiej jakości, która będzie mogła stać się wizytówką Gorzyc i chętnie odwiedzanym przez mieszkańców miejscem zarówno w trakcie, jak i po godzinach targowych. Osiągnięcie tego nie może jednak zachwiać obecnego funkcjonowania  placu. Proponowane rozwiązanie nie ma doprowadzić  do gentryfikacji (estetyzacji spychającej mniej pożądane elementy poza obszar projektu np. usuwanie nieformalnych stanowisk handlowych), ale stworzyć „przestrzenną maszynę”, która akceptuje i estetyzuje występującą obecnie dynamikę.

Proponowane zagospodarowanie kwartałów:

Kwartały z przewaga zrenaturalizowanej zieleni

 

Kwartał wypełniony zrenaturalizowana zielenią składająca się z autochtonicznych gatunków roślin i krzewów. Jest on przecięty ścieżka z drewnianych podkładów kolejowych i wyposażony w stałe leżaki z drewna wg, oddzielnego projektu.

Poza elementami występującymi w kwartale „Las łęgowy” kwartał „Park edukacyjny został wyposażony w elementy edukacyjne w formie tablic informacyjnych o tematyce przyrodniczej i ekologicznej.

Znajdujące się w obrębie kwartału kopce wysokości 1,5 m definiują miejsca odpoczynku wyposażone w drewniano-stalowe leżaki, pomiędzy wysoka zielenią typowa dla regionu

Przecięty ścieżką z podkładów kolejowych kwartał wypełnia zieleń w postaci krzewów i bylin.

Kwartał jest wypełniony kwadratowymi, betonowymi donicami wysokości 40 cm, których obrzeże pełni funkcję miejsc do siedzenia. Donice mieszczą zieleń w formie krzewów i niskich drzew (wiśnia osobliwa, robinia biała, cis pospolity, jarząb zwyczajny, głóg pośredni iłp.). Posadzkę pomiędzy donicami stanowi żwir tłuczniowy frakcji 8-16 mm

Kwartał zajmuje ekspozycja nawiązująca do industrialnej tradycji Górzyc. Eksponaty na betonowych postumentach i tablice na stalowych ramach są umieszczone w posadzce z tłuczniowego żwiru frakcji 8-16 mm. Miejskie drzewa posadzone na ortogonalnej siatce (np. klon pospolity)

Kwartał zdefiniowany przez rosnące na jego obwodzie, gęsto posadzone topole zwyczajne, środek kwartału stanowi trawnik

Urządzenia placu zabaw są wykonane z drewna i na wiązują do motywów lasowiackich zabawek, Posadzkę kwartału stanowi żwir otoczakowy frakcji g-16 mm. Zasadzone w kwartale drzewa w charakterze miejskim są rozmieszczone nieregularnie.

 

Kwartał wyposażony w stanowiska do grillowania ze stali oraz zestawy stołów i ławek z betonu. Posadzkę stanowi żwir tłuczniowy frakcji 8-16 mm oraz prefabrykowane płyty betonowe. Szpaler drzew.

Przeznaczone dla działających na terenie miejscowości stowarzyszeń jest wyposażone w betonowe stoły i ławki, podest do tańca z betonowych, prefabrykowanych płyt i miejsce gier ograniczone betonowymi ławkami. Ćwierć kwartału przeznaczona jest do zagospodarowania przez przyszłych użytkowników. Posadzkę stanowi trawnik oraz prefabrykowane płyty betonowe,

Kwartał został wyposażony w miejsca gry w szachy (naprzemienne płyty z betonu oraz stali pokrytej rdzawa warstwa ochronna) kule (żwirowy tor) oraz tenisa stołowego (betonowe, prefabrykowane stoły tenisowe)

Kwartał z systemowymi urządzeniami do ćwiczeń na wolnym powietrzu.

Funkcje specjalne

Stalowa konstrukcja kontrastująca horyzontalność deptaka oraz umożliwiająca obserwacje założenia Technicznego Ogrodu z podwyższonej perspektywy,

Obniżone w terenie miejsce przeznaczone do otwartych prób tańca oraz treningów i zawodów sportowych, Scena o wymiarze 10 x 10 m pokryta jest materiałem bitumicznym, trybuny maja formę betonowych murków oporowych wysokości 40 cm. Amfiteatr definiuje dodatkowo stalowa rama z dwuteowych profili stalowych pomalowana na kolor antracytowy, przeznaczona do instalacji oświetlenia oraz dekoracji imprez. Do północnej strony ramy zamocowane są obrotowe skrzydła z blachy (z naklejona z jednej strony folia lustrzana),

Plac o podłożu z betonu drogowego na którym zainstalowano systemowe urządzenia do sportów ulicznych,

Pergola z dwuteowych profili stalowych w pomalowanych na kolor antracytowy ze ścianami w lekkiej zabudowie przeznaczonymi do pokrycia graffiti oraz magazynem urządzeń ogrodniczych i toaleta publiczna.

 

Foto:

Plac targowy – wizualizacje

Amfiteatr – wizualizacja

Las łęgowy – wizualizacja

 

 

Opis proponowanych budynków dogęszczających tkankę osiedla w strefie sąsiadującej z założeniem technicznego Ogrodu

Budynek usługowy przy Placu Handlowym

Proponowany budynek zajmuje prominentne miejsce w strukturze osiedla: zamyka oś projektowanego deptaku od południa oraz perspektywę ulicy Działkowców, Tak korzystne położenie jak i bliskość przystanku autobusowego podnosi walory inwestycyjne obiektu, który pomieści funkcje usługowe i biurowe (ale też kulturalne i społeczne).

Wille miejskie przy Deptaku

Wzdłuż północnego odcinka projektowanego deptaku zaproponowano trzy budynki w typie tzw. miejskiej willi, co jest bezpośrednim odniesieniem do modernistycznej zabudowy Gorzyc sprzed 1939 roku. Niewielkie rozmiary tych budynków umożliwiają zaprojektowanie w nich mieszkań szczególnie wysokiej jakości (doświetlenie nawet z trzech stron, tzw. „penthaus”, mieszkania dwupoziomowe). Zajmujące l i 2 piętro mieszkań oddzielono od publicznej przestrzeni deptaku za pomocą „warstwy” skierowanych na południowy – zachód balkonów, z których będzie się roztaczać widok na zieleń TECHNICZNEGO OGRODU. Partery willi pomieszczą usługi, które uatrakcyjnia ciąg deptaka,

Budynek usługowo mieszkalny przy ul. 3 Maja

Zlokalizowany na załamaniu ul. 3 Maja -„budynek zamyka jej perspektywę, stajać się widocznym obiektem osiedla, Oddziela on również podwórko budynku mieszkalnego przy ul Edukacji Narodowej nadając mu bardziej kameralny charakter. Nad usługowymi parterami znajda się atrakcyjne mieszkania lub biura i usługi.

Budynki mieszkalne przy ul. 11 Listopada i Metalowców

Oba budynki pełnia ważna urbanistyczna rolę: tworząc kulisy definiujące przestrzeń Technicznego Ogrodu. Ekspozycja na południe, przestronne tarasy oraz przydzielony do obiektów prywatny ogródek czynią z nich atrakcyjne miejsce do mieszkania. Atrakcyjna lokalizacja w strukturze Gorzyc zachęca również do wykorzystania parterów lub ich części na cele usługowe.

Budynek przy proj. Placu imprez plenerowych,

Projektowany na południowym krańcu deptaka plac imprez plenerowych stanie się brama do miejskiego terenu Gorzyc od strony Osiedla Przybyłów, Szczególnie atrakcyjnym inwestycyjnie punktem jest przecięcie trzech ważnych szlaków: Deptaka, przedłużonej ul. 11 Listopada oraz nowego placu.

Budynek wielofunkcyjny

Najbardziej na południe wysuniętym budynkiem założenia jest obiekt przeznaczony na cele kulturalne, administracyjne społeczne itp. Stanowi on końcowy akcent Deptaka oraz zamyka perspektywę ulicy 11 listopada. Publiczny charakter projektowanego budynku pdkreślono ulokowanym od strony placu podcieniem.