W rocznicę bitwy pod Wrzawami

Opublikowano: środa, 06, czerwiec 2012 20:57 | Drukuj | Odsłony: 2321

Pomnik upamiętniający żołnierzy polskich poległych 12 czerwca 1809 r. w bitwie pod Wrzawami, widać już z daleka. Stanowi on symboliczny punkt na rozległej równinie położonej między Wisłą a Sanem, u podnóża Góry Plebańskiej; szczególnie porą wiosenną, kiedy jeszcze zieloność drzew i pól uprawnych nie przysłania go przed naszymi oczyma.

W okresie zaborów, w r. 1909 u podnóża pomnika miały miejsce obchody 100. rocznicy bitwy. Zgromadziły one liczną publiczność, która przybyła nawet z odległych miejscowości.

Po odzyskaniu niepodległości pomnik i otaczający go cmentarz często był odwiedzany przez młodzież szkolną pod opieką nauczycieli. Później – mrok okupacji i lata powojenne nie sprzyjały kultywowaniu tradycji patriotycznych związanych z tym miejscem. Zarówno sam obelisk, jak też i jego otoczenie było opuszczone a czasami i dewastowane.

Od 1989 r., – kiedy w miejscu tym zorganizowano obchody 180. rocznicy bitwy, zainteresowanie pomnikiem i jego historią na nowo odżyło. 11 Listopada i 3 Maja pojawiały się na kamiennych stopniach zapalone znicze. Nie było ich wiele, niemniej budziły one nadzieję, że miejsce to nie okrył mrok zapomnienia a historia potrafi dobrze wplatać się w rytm życia kolejnych pokoleń.

Topografia miejsc, które dzisiaj widzimy – przed dwustu laty wyglądała zupełnie inaczej. Świadomość tego faktu powinna towarzyszyć nam nieodłącznie w trakcie lektury opisów bitewnych zmagań z pamiętnego czerwca 1809 roku. Próżno dzisiaj doszukiwać się trwałych obiektów będących niemymi świadkami krwawych zapasów dwóch obcych sobie armii.

Stojący ongiś na Górze plebańskiej kościół spłonął w 1794 r. Spichlerz folwarku plebańskiego, w którym parafianie gorzyccy po spaleniu kościoła słuchali Mszy św. – często na chłodzie, w deszczu lub w promieniach palącego słońca, później zaś austriaccy piechurzy spoczywali w nim po trudach bitwy, rozebrany został w 1932 r. Już nic z obecnej zabudowy tego miejsca nie pamięta czasów Księstwa Warszawskiego. Nawet wrzawska świątynia, niemal rówieśnica gorzyckiej, niewiele dłużej istniała. Wielka woda w czasie powodzi roku 1824 poniosła ją z pagórka usypanego w centrum wsi. Nowa postawiona została dopiero w kilka lat później.

Zabytkowa plebania gorzycka, której białe mury lśnią dzisiaj w promieniach słońca, ma już także późniejszy rodowód. Czas kierujący się swoimi prawami zamykał kolejne rozdziały historii tego zakątka kraju, mało pozostawiając po sobie pamiątek.

Odnowiony na dwusetną rocznicę bitwy pomnik, został ufundowany w 1879 r. przez barona Kaliksta Horocha (1800-1883), dziedzica majątku wrzawskiego. Był hołdem oddanym pamięci tych, co ongiś pod ks. Poniatowskim bili się na tych polach o wolność Ojczyzny. Sama postać fundatora zasługuje także na dwa słowa wspomnienia.

Ziemianin, żołnierz wojny polsko-rosyjskiej 1831, pamiętnikarz i fundator. Ostatnie trzy lata życia spędził w Krakowie, gdzie udał się po przekazaniu majątku swemu bratankowi Tadeuszowi Horochowi. Czynnie działał w powołanym Towarzystwie Weteranów z roku 1831, którego był prezesem, Towarzystwie Dobroczynności, czy Towarzystwach Gospodarskich - lwowskim i krakowskim. To w tym okresie powstał m.in. pamiętnik opisujący losy autora w czasie powstania listopadowego oraz inne opracowania. Przewidując nadchodzącą śmierć, pragnął uporządkować swoje sprawy. Toteż w kwietniu 1883 r. podpisał ustanowioną przez siebie „Fundację imienia Kaliksta Barona Horocha dla włościan gmin państwo Wrzawy składających, celem podniesienia ich dobrobytu i oświaty” i przeznaczył na ten cel 20000 złr. Jego pragnieniem było wybudowanie we Wrzawach murowanego, piętrowego budynku szkoły. W tym celu przygotował jej projekt i takowy wysłał do Wrzaw, oraz przeznaczył znaczną sumę pieniędzy na samą budowę. W nowej szkole miała powstać także czytelnia ludowa, dla której zakupił sporą bibliotekę.

Mając na względzie wolę fundatora, Rada Gminy we Wrzawach, na posiedzeniu dnia 15 maja 1883 r. podjęła jednogłośnie uchwałę o budowie takiej szkoły. Niestety jej realizacja nastąpiła w trzy lata później.

Meble ze swojego krakowskiego mieszkania przeznaczył dla nauczycielki we Wrzawach, oraz wspomnianej czytelni. Wszystkie te rzeczy, już po jego śmierci, dotarły na galarze Wisłą w listopadzie 1883 r. do Wrzaw. Nie zapomniał także o swoich towarzyszach walki z 1831 r. darując na rzecz Towarzystwa Opieki Weteranów 1000 złr.

Latem 1883 r. odwiedził Wrzawy po raz ostatni. Ciężko chory, zmarł 30 października w swoim mieszkaniu przy ul. Gołębiej nr 5, róg Wiślnej, przy krakowskim Rynku.

Waldemar Prarat

TŁUMACZ JĘZYKA MIGOWEGO W URZĘDZIE GMINY

Osoby niesłyszące przy załatwianiu administracyjnych spraw mogą skorzystać z pomocy tłumacza migowego.

Wystarczy zgłosić chęć skorzystania z tej usługi 3 dni przed planowaną wizytą w Urzędzie Gminy osobiście lub korzystając z pomocy osoby trzeciej dzwoniąc pod numer (15) 8362 075, a także wysyłając faks pod numer (15) 8362 209 oraz e-maila na adres: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

GMINA GORZYCE

Samorządowy Portal Internetowy

W rocznicę bitwy pod Wrzawami

TŁUMACZ JĘZYKA MIGOWEGO W URZĘDZIE GMINY

KALENDARZ WYDARZEŃ

Niniejszy serwis internetowy stosuje pliki cookies (tzw. ciasteczka) o celu ich przechowywania i sposobie zarządzania poniżej.