GMINA GORZYCE

Święta Bożego Narodzenia zbliżają się do nas wielkimi krokami i aby stworzyć w choć w niewielkim stopniu namiastkę tego radosnego święta na budynku Urzędu Gminy w Gorzycach zabłysło w dniu wczorajszym świąteczne oświetlenie.

Cała boczna ściana urzędu od strony drogi krajowej rozświetlona jest kurtynami świetlnymi. Montażem oświetlenia  w ramach ćwiczeń zajęli się strażacy ochotnicy z Ochotniczej Straży Pożarnej w Gorzycach z sekcji ratownictwa wysokościowego, którym serdecznie dziękujemy.

Zadaniem własnym gminy, zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r., poz. 594 z późn. zm.) – art. 7 ust. 1 pkt. 2, są sprawy gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego.

Droga gminna to taka droga publiczna o znaczeniu lokalnym, która została zaliczona do tej kategorii uchwałą rady gminy. Drogi gminne uzupełniają sieć dróg wyższych kategorii: krajowych, wojewódzkich i powiatowych.

Furmany

Położenie

Furmany to miejscowość gminy Gorzyce położoną na północnych krańcach Kotliny Sandomierskiej, otoczonej wodami rzek Wisły i Sanu. Graniczą z następującymi miejscowościami: Trześń, Sokolniki, Poręby Furmańskie, dzielnicą Tarnobrzega – Sobowem oraz Żupawą. Zajmują powierzchnię 412, 41 ha, co stanowi 5, 96% powierzchni całej gminy Gorzyce.

Rys historyczny miejscowości Furmany

Wieś Furmany położona jest na terenie dawnej Puszczy Sandomierskiej, w pięknej zwartej zabudowie z nowoczesnymi budynkami. Osadę na swych dobrach założyli Tarnowscy w roku 1750 i stanowiła wtedy osiem rodzin z liczbą 38 mieszkańców. Wieś stopniowo się rozwijała i już w 1794 roku liczyła 92 mieszkańców. W wyniku reform gminnych w 1786 roku znoszono mniejsze gromady i przysiółki wcielając je do większych gmin. W rezultacie rozporządzenia cyrkułu rzeszowskiego (urząd obwodowy) miejscowość Furmany wraz z miejscowością Jeziórko włączone zostały do Żupawy. Stan ten przetrwał do końca rozbiorów Polski. W latach 70 – tych dwudziestego wieku miejscowość, na skutek kolejnego osadnictwa ludzi przybyłych szczególnie z Jeziórka po wywłaszczeniu tych terenów pod potrzeby Kopalni i Zakładów Przetwórczych Siarki, rozwinęła się w znaczącym stopniu. W czasach współczesnych wieś Furmany zmieniła swoje oblicze. Z niewielkiej wioski lasowskiej o słabych glebach, rozdrobnionej i niezamożnej stała się miejscowością nowoczesną, zajmującą znaczną pozycję w strukturze gminy.

Ciekawostki

Czy wiesz że :

• Od 1898 roku istniała w Furmanach szkoła zimowa
• w 1934 r. mieszkańcy powołali Ochotniczą Straż Pożarną
• Helena Samolej z wielkim poświęceniem propagowała kulturę na wsi
•  6 czerwca 1983 r. otwarto Dom Strażaka
• Oprac. Gminna Biblioteka Publiczna w Gorzycach

Osoby niesłyszące przy załatwianiu administracyjnych spraw mogą skorzystać z pomocy tłumacza migowego.

Wystarczy zgłosić chęć skorzystania z tej usługi 3 dni przed planowaną wizytą w Urzędzie Gminy osobiście lub korzystając z pomocy osoby trzeciej dzwoniąc pod numer  (15) 8362 075, a także wysyłając faks pod numer (15) 8362 209 oraz e-maila na adres: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.) 100% -890px no-repeat transparent;">Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI

1.      Położenie

Miejscowość Zalesie Gorzyckie pod względem geograficznym jest położona na terenie Kotliny Sandomierskiej. Z trzech stron otaczają ją rzeki: od północy Wisła, ze wschodu Łęg i od zachodu Trześniówka. Obszar ten zajmuje szerokie doliny rzeczne wyścielone osadami pochodzącymi zarówno z Wisły jak i z prawobrzeżnych jej dopływów. Stąd duża ilość piasków, żwirów i madów. Często na tych terenach występują wydmy a w obniżeniu między nimi, 
jak i w rozległych dolinach rzecznych znajdują się liczne bagna, starorzecza, jeziora i stawy. Wiąże się to z występowaniem w płytkim podłożu słabo przepuszczalnych iłów lub glin.

Do Wisły wpadają kolejno: Trześniówka oraz Łęg. Oba te prawobrzeżne dopływy biorą początek z Płaskowyżu Kolbuszowskiego i płyną na znacznym odcinku równolegle do Wisły.

2.      Rys historyczny 

Początki osadnictwa na terenie dzisiejszej wsi Zalesie Gorzyckie to znajdujący się tu w średniowieczu dworek i folwark książęcy, służący monarszym potrzebom podczas polowań. Po wybudowaniu przez Kazimierza Wielkiego zamku w Przyszowie ta rola Zalesia przestała być potrzebna i w końcu w 1439 roku dworek i folwark zostały nadane wójtowi Adamowi z Gorzyc.

Różne koleje historii sprawiają, że dwór staje się własnością Wojciecha Pirockiego. W 1571 roku wraz z córką Wojciecha - Dorotą Pirocką folwark Zalesie otrzymał Stanisław Bartolon rotmistrz KJM – słynny lekarz sandomierski, doktor medycyny.

Zawieruchy wojenne nie omijały naszych ziem. To tu rozegrały się ważne dla losów Rzeczypospolitej wydarzenia związane z Potopem Szwedzkim. 30 marca 1656 r. wojska szwedzkie okrążone przez oddziały polskie i litewskie pod dowództwem Stefana Czarnieckiego, Jerzego Lubomirskiego i Pawła Sapiehy, założyły otoczony szańcami obóz w widłach Wisły 
i Sanu, między Gorzycami i Zalesiem. Na terenie Zalesia należącego wówczas do Kochowskiego stacjonowały wojska Jerzego Lubomirskiego. Po kilku dniach walk oddziały króla Karola Gustawa zdołały wyrwać się z okrążenia. Rok później, w lutym 1657 cała okolica została spustoszona przez sojusznika Szwedów, księcia Siedmiogrodu Rakoczego.

W 1704 roku król szwedzki Karol XII spustoszył sandomierszczyznę, a w wyniku najazdu ucierpiało też Zalesie. Kolejne działania wojenne sprawiły, że tereny te zostały w 1707 roku zrabowane przez Kozaków należących do wojsk Augusta II.

W roku 1772 skutkiem pierwszego rozbioru Polski Zalesie wraz z terenami należącymi 
do obecnej Gminy Gorzyce znalazło się w Zaborze Austriackim.

W 1809 r. na terenie Gorzyc i Wrzaw (działania wojenne nie ominęły także Zalesia) rozegrała się bitwa pomiędzy wojskami Księstwa Warszawskiego a wojskami austriackimi. Polacy dowodzeni przez ks. Józefa Poniatowskiego, zajmujący pozycje we Wrzawach w dniach 12 i 13 czerwca 1809 r. odpierali ataki Austriaków, jednak w obliczu znacznej przewagi wroga zostali zmuszeni do wycofania się na prawy brzeg Sanu.

Prócz przetaczających się przez tereny, na których leży Zalesie Gorzyckie wyniszczających wojen także klęski żywiołowe nie oszczędziły tej miejscowości. W roku 1813 miała miejsce największa z powodzi, jakie kiedykolwiek nawiedziły tę okolicę. Tereny między Wisłą a Sanem z dopływem Łęgu stały się jednym wielkim jeziorem. W Baranowie woda sięgała pół metra w kościele stojącym na najwyższym wzniesieniu w mieście. Z pól nic nie dało się wyratować. Wobec tego w następnym roku 1814 zapanował straszny głód. Władze (teren, na którym znajduje się Zalesie Gorzyckie, w wyniku reformy administracyjnej z 1855 r. wszedł w skład powiatu a następnie starostwa (1867 r.) tarnobrzeskiego) tj. starostwo oraz Rada Powiatowa i jej Wydział zabiegały we Wiedniu o sfinansowanie budowy obwałowań dolin Wisły i Sanu w powiecie tarnobrzeskim. Zabiegi okazały się owocne i rząd przekazał środki na ich wykonanie. Prace rozpoczęto wiosną 1885 roku na prawym brzegu Wisły i na obydwu brzegach Sanu. Zatrudnienie przy budowie obwałowań znaleźli mieszkańcy okolicznych wsi.

W marcu 1888 roku mimo poniesionych nakładów i wysiłków w budowę wałów nie udało się powstrzymać żywiołu. Zatory lodowe na Sanie i Łęgu spowodowały powódź.

Stan dróg zarówno przebiegających przez wsie jak i łączących miasta w XIX wieku był w opłakanym stanie. Szczególnie wiosną i jesienią wozy tonęły w błocie. W celu poprawy tego stanu rzeczy z inicjatywy Wydziału Krajowego wybudowano drogę szutrową z Rzeszowa do Nadbrzezia. Drogę przeprowadzono przez Gorzyce od kościoła do Trześni łącząc drogą i mostem przysiółek Cypel.

W roku 1871 wyznaczona została trasa nowej linii kolejowej od Dębicy przez Tarnobrzeg, Sobów, Rozwadów do Przeworska. Linia kolejowa Sandomierz – Ostrowiec z mostem kolejowym przez Wisłę w Zalesiu Gorzyckim została wybudowana przez Rosjan przy udziale ludności cywilnej w 1915 roku.

W celu uregulowania rzeczek i odwodnienia podmokłych obszarów i bagien utworzone zostało po roku 1898 Powiatowe Biuro Melioracyjne w Tarnobrzegu, które przy pomocy spółek wodnych, pod kierownictwem zasłużonego dla powiatu inż. Jana Bochniaka uregulowało 11 rzek i rzeczek w powiecie (Łęg, Mokrzyszówkę, Trześniówkę), osuszono bagna i mokradła kanałami względnie nawodniono suche piaski.

W 1905 roku dokonano prac regulacyjnych na rzece w Trześni, zmieniając jej koryto. 
W wyniku zmian ponad 100 morgów pola należących do mieszkańców Gorzyc i Zalesia zastało odciętych przez jej nowe koryto.

W roku 1910 zorganizowano na terenie Zalesia szkółkę, dzięki czemu tutejsze dzieci nie musiały już uczęszczać do szkoły w Gorzycach.

I Wojna Światowa

W czasie pierwszej wojny światowej kilkakrotne przejście frontu rosyjsko - austriackiego (1914 - 1915) przyniosło znaczne straty dla okolic Gorzyc.

Po przejściu głównych sił na terenie gminy pozostały oddziały wojsk rosyjskich przeznaczone do budowy dróg i mostów, torów kolejowych. Rosjanie wybudowali w tym czasie (przy pomocy ludności cywilnej, której płacili za wykonywane prace) cztery mosty na Łęgu. Dwa z nich stanęły w Gorzycach, jeden na Przybyłowie i jeden na terenie Kępia Zaleszańskiego. Także cztery mosty wybudowano na Wiśle – w tym kolejowy w Zalesiu Gorzyckim.

W wyniku tych prac powstała nowa droga z Gorzyc do Sandomierza. Wiodła ona przez Górkę Plebańską, po wale do mostu na Łęgu pod Michałem Brzezińskim (Zalesie – Cypel), przez Zalesie do Nadbrzezia i następnie dalej do Sandomierza. Droga przy Górce Plebańskiej istnieje do dziś i nosi nazwę „Ruska Droga’’. 18 czerwca 1915 roku artyleria austriacka ostrzeliwała tutejszy teren z Gór Pieprzowych. Pociski rozrywały się wzdłuż drogi od Gorzyc do Zaleszan. Zmusiło to Rosjan do odwrotu za San. „Odchodząc, świtem pod osłoną mgły spalili za sobą wszystkie mosty, które wcześniej wybudowali. Zniszczeniu również uległy most na Wiśle pod Zalesiem i na Łęgu koło Michała Brzezińskiego.”

W nocy 31 października na 1 listopada 1918 roku – Stanisław Magdziarz z Gorzyc, legionista, komendant gorzyckiej komórki POW zorganizował akcję rozbrajania posterunku wojskowego, pilnującego mostu kolejowego na Wiśle w Zalesiu Gorzyckim. W akcji uczestniczył oddział ochotników składający się z 22 ludzi, wśród których był Jan Burek z Cypla. Po obezwładnieniu posterunku, zorganizowano nową straż na moście. Wójt Zalesia Kaleta dał wartę ze wsi, która uzbrojona w 6 karabinów, pod dowództwem Jana Burka pełniła służbę.

Polska po latach zaborów odzyskała niepodległość. W wyniku nowego podziału administracyjnego obszar Zalesia Gorzyckiego znalazł się w obrębie województwa lwowskiego i powiatu tarnobrzeskiego.

W lutym 1921roku została utworzona w Zalesiu Gorzyckim klasa eksponowana będąca filią szkoły gorzyckiej. Decyzją kuratorium w roku szkolnym 1927 klasa eksponowana w Zalesiu została oddzielona od Gorzyc i powstała samodzielna szkoła jednoklasowa. Nauka odbywała się w drewnianym budynku składającym się z sieni i trzech izb; jedna stanowiła klasę zaś pozostałe były mieszkaniem dla nauczyciela.

Największe inwestycje na terenie wsi w okresie międzywojennym to trwająca w latach 1926 – 1927 budowa żelaznego mostu kolejowego, nasypu pod tory, oraz nasypywanie wałów przeciwpowodziowych. W pracach tych znaleźli zatrudnienie także mieszkańcy Zalesia. Przez Zalesie przeprowadzona została linia elektryczna wysokiego napięcia ciągnąca się od Stalowej Woli do mostu kolejowego. Pod koniec lat dwudziestych powstała pierwsza cegielnia w Zalesiu Gorzyckim zatrudniająca kilku robotników, pracująca sezonowo wiosną i latem.

II Wojna Światowa

Wybuch II Wojny Światowej mieszkańcy odczuli już na początku września1939 roku. Piątego września dowódca Frontu Północnego, gen K. Sosnkowski, wydał rozkaz obrony mostów na Wiśle. Zadanie obrony odcinka Wisły od Zawichostu do Baranowa, zamknięcia mostów i przygotowania ich zniszczenia oraz osłony wycofujących się oddziałów polskich otrzymała Grupa Sandomierz dowodzona prze ppłk Antoniego Sikorskiego. Obronę mostu kolejowego 
w Zalesiu stanowił I batalion 94pp kpt. Stanisława Średnickiego.

Mosty w Sandomierzu i Zalesiu były od 6 do 13 września codziennie bombardowane (o godz. 9.00 i 16.00) siłami 15-18 samolotów.

7 września stacjonujący w Gorzycach dowódca Grupy Sandomierz otrzymał od dowódcy Armii Karpaty rozkaz przygotowania się do walki z bronią pancerną, utrzymania mostów a w razie potrzeby ich wysadzenia. W tym dniu również mieszkańcy Zalesia mogli zobaczyć płynący Wisłą statek ciągnący galar. Statek o nazwie „Paweł” dowodzony przez kapitana Mariana Śliwińskiego ciągnął galar węglowy, na który załadowany był bezcenny ładunek – ewakuowane z Wawelu skarby kultury narodowej. Transport ten z Krakowa początkowo miał dopłynąć do Sandomierza gdzie skrzynie z ładunkiem miały być załadowane na pociąg. Galar wawelski dopłynął do Sandomierza, a tu okazało się, że wszystkie urzędy zostały ewakuowane, a dworzec kolejowy zbombardowany. Nie było nadziei na to, że koleją uda się dowieźć skrzynie ze skarbami do Jarosławia. W związku z tym popłynął dalej do Kazimierza nad Wisłą.

Dnia 9 września o godz. 15.00 czołgi niemieckie 29 Dywizji zmotoryzowanej, która otrzymała rozkaz zdobycia nieuszkodzonych mostów zajęły Sandomierz i ruszyły w kierunku mostów na Wiśle. Po zaciętych walkach oddziały polskie odparły atak i zmusiły czołgi do wycofania się.

10 września w czasie nalotu niemieckiego zniszczeniu uległo jedno przęsło mostu kolejowego w Zalesiu. Most ten o godzinie 13.00 został wysadzony przez mjr Szymanowicza. Niemcy obsadzili już Góry Pieprzowe i północne obrzeża Sandomierza.

W dniu 19 listopada 1939 roku przejeżdżał szosą z Sandomierza do Rozwadowa generał Wehrmachtu. W jego kierunku został oddany strzał. Prawdopodobnie strzelali „dla zabawy” niemieccy żołnierze. Jednak ze strachu przed konsekwencjami skierowali oni oskarżenie na mieszkańców Zalesia. Następnego dnia wieś została otoczona przez jednostkę Wehrmachtu liczącą około 300 osób. W czasie przeprowadzania rewizji w piwnicy jednego z mieszkańców, znaleziono karabin. Niemcy rozstrzelali gospodarza i jego ojca.

Lata okupacji to dla mieszkańców Zalesia czasy zniszczeń, wywózek do obozów koncentracyjnych, do przymusowej pracy w Niemczech oraz obowiązkowych dostaw żywności na potrzeby armii niemieckiej, ale także i zbrojnego oporu- na terenie wsi działał złożony z mieszkańców oddział Batalionów Chłopskich.

Strategicznego obiektu, jakim był most kolejowy na Wiśle w Zalesiu przez całą okupację strzegła straż złożona z kilkudziesięciu żołnierzy. 5 sierpnia 1944 roku niemieckie wojska wycofując się w nocy wysadzają most kolejowy na Wiśle i opuszczają Zalesie. Tego samego dnia do Tarnobrzegu wkroczyły wojska radzieckie. Sowieckie władze wojskowe ogłosiły teren powiatu strefą przyfrontową. Ten stan rzeczy trwał aż do stycznia 1945 roku, kiedy to ruszyła ofensywa Armii Czerwonej. Decyzją władz wojskowych ewakuowano kilka wsi z pasa przyfrontowego. Spotkało to między innymi mieszkańców Zalesia.

Działania frontowe trwały na tych terenach przez około dwa tygodnie. Celem Rosjan było przekroczenie Wisły i uchwycenie przyczółków na lewym brzegu w okolicy Kamienia, Mściowa, Dwikóz oraz zlikwidowanie dział artyleryjskich zlokalizowanych na Górach Pieprzowych. Niemcy mając znakomite pole obserwacyjne zadawali Rosjanom ogromne straty. Piechota rosyjska tylko początkowo wspierana była przez sześć dział artyleryjskich, lecz po ich zniszczeniu została osamotniona. Żołnierze do przeprawy przez wody Wisły nie posiadali żadnego sprzętu poza płotami, zbijanymi z desek tratwami i drzwiami od stodół. Jak się później okazało po stronie niemieckiej była tylko jedna kompania piechoty okopana na nadbrzeżu Wisły z karabinami maszynowymi i jedna bateria z kilkoma działami umieszczonymi na pobliskich Górach Pieprzowych. Świadkowie twierdzą, że wyniku natarcia mogło zginąć nawet około dwóch tysięcy Rosjan. Mimo ponawianego natarcia dopiero przełamanie linii frontowej pod Baranowem Sandomierskim przerwało dalsze walki. Jak się później okazało ten atak w planie strategicznym Rosjan miał być tylko pozoracją przerwania linii frontowej, natomiast główne uderzenie miało być dokonane na przyczółku baranowskim. Po przejściu frontu mieszkańcy wrócili do swoich zniszczonych domostw i zaczęli odbudowę.

Po wojnie Zalesie Gorzyckie znalazło się w granicach administracyjnych województwa rzeszowskiego, powiecie tarnobrzeskim, w gminie zbiorowej z siedzibą w Trześni (do 1973 roku). Pierwszym przejawem życia politycznego po wojnie we wsi stały się wybory sołtysa. 1 lipca 1945 odbyło się głosowanie w Zalesiu Gorzyckim. Pierwszym po wojnie sołtysem został Wojciech Prażmowski, podsołtysem wybrano Ludwika Burka. Po wyborach sołtysów odbyły się 31 lipca 1945 roku wybory do zarządu Gminy Zbiorowej Trześń. Na wójta został wybrany Wincenty Małys zamieszkały w Zalesiu Gorzyckim. Przed wojną był on aktywnym działaczem społecznym – w latach 1918 – 1935 był wójtem gminy jednostkowej w Zalesiu, a także prezesem Kasy Stefczyka.

Po wojnie na terenie Zalesia w drewnianym budynku w centrum wsi zlokalizowana była szkoła. Uczęszczali do niej uczniowie klas 1 – 4. Starsze dzieci uczyły się w szkole w Gorzycach. Budynek szkoły stanowił jednocześnie mieszkanie dla nauczyciela. Budynek ten po przeniesieniu szkoły do Gorzyc był w wykorzystywany na wiejską świetlicę i sklep GS. W 1985 roku powstał obok niego nowy murowany obiekt wybudowany rękami mieszkańców wsi, przy udziale finansowym Urzędu Gminy w Gorzycach oraz GS Trześń.

Reformy administracyjne sprawiają, że od 1973 roku Zalesie należy do gminy Gorzyce, a od 1975 roku w wyniku podziału województwa rzeszowskiego znalazło się w granicach województwa tarnobrzeskiego. Kolejna reforma administracyjna sprawiła, że od stycznia 1999 roku na terenie powiatu tarnobrzeskiego w województwie podkarpackim.

Głównym wydarzeniem ostatnich lat w Zalesiu Gorzyckim stała się powódź 2001 roku. 29 lipca o godz. 2.10 w Zalesiu Gorzyckim – Cyplu, na skutek przesiąknięcia doszło do przerwania wału przeciwpowodziowego rzeki Wisły. Powstała wyrwa na długości około 60 metrów, przez którą wdarły się masy wody zalewając nie tylko Zalesie, ale także Trześń, Sokolniki, Orliska. Mieszkańcy Zalesia zostali ewakuowani i zakwaterowani w szkołach na terenie Gorzyc.

Po fali powodziowej przyszła także fala pomocy, a tereny zalane przez wodę stały się jedną wielką budową. Remontowano nie tylko domy. Na drodze przebiegającej przez Zalesie został położony nowy asfalt, znalazły się fundusze na remont wałów (ostatni remont miał miejsce jeszcze przed II wojną światowa) oraz udrożnienie rowów melioracyjnych.

Niedaleko miejsca gdzie wał został przerwany mieszkańcy usypali kopiec (jego wysokość to poziom wody w czasie powodzi), na którym stanął Krzyż i tablica upamiętniająca to wydarzenie.

Bibliografia do rysu historycznego:

Michał Marczak, Tarnobrzeg. Z dziejów miasta i powiatu, Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzega 2000.

Praca zbiorowa pod red. Feliksa Kiryka, Tarnobrzeg: dzieje miasta 1593-1939, Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzega 2005.

Wojciech Kalinowski, Tadeusz Laik, Tadeusz Przypkowski, H. Rutkowski, S. Trawkowski, Sandomierz, Warszawa 1956.

Stanisław Myszka, Radomyśl nad Sanem – dzieje miasta i parafii, Stalowowolskie Regionalia Muzealne nr 5, Stalowa Wola 2003.

Bronisław Seniuk: „Szaniec szwedzki” w Motyczach Szlacheckich, W: Pamiętnik Sandomierski Tom I, Muzeum Okręgowe w Sandomierzu, Sandomierz 1993.

Wilhelm Gaj-Piotrowski, Królewski zamek w Przyszowie - studium z dziejów osadnictwa, Stalowowolskie Regionalia Muzealne nr 2, Stalowa Wola 1998.

Zbigniew Święch, Cud Nadwiślański Września 1939. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989.

Benedykt Budziło, Gorzyce i Wrzawy: zarys dziejów, Secesja Kraków 2000.

Marta i Grzegorz Kubal, Miejscowości Gminy Gorzyce na przestrzeni wieków, Krosno – Targowisko 1998.

Praca zbiorowa pod red. Henryka Samsonowicza, Dzieje Sandomierza, Polskie Towarzystwo Historyczne, Warszawa 1993.

3.      Strefa społeczna

-  Ludność

Wg stanu na dzień 16 października 2008 r. gminę Gorzyce zamieszkuje 13753 osoby, w tym liczba mieszkańców Zalesia Gorzyckiego wynosi 197 osoby tj. 1, 43 % ogólnej liczby mieszkańców gminy. Struktura ludności miejscowości Zalesie Gorzyckie w latach 2000 – 2007 przedstawia się następująco:

§         2000 – 169,

§         2001 – 178,

§         2002 – 186,

§         2003 – 189,

§         2004 – 192,

§         2005 – 198,

§         2006 – 197,

§         2007 – 199.

Struktura ludności miejscowości Zalesie Gorzyckie – wiekowo (dane na dzień 16.10.2008 r.):

Jak wynika z powyżej przedstawionych danych miejscowość Zalesie Gorzyckie zamieszkuje więcej kobiet niż mężczyzn. Najbardziej liczną grupę wiekową stanowią osoby w przedziale wiekowym od 30 do 49 lat.

 -        Oświata

Na terenie sołectwa Zalesie Gorzyckie nie funkcjonuje żadna szkoła. Dzieci z Zalesia, które uczęszczają do klas od 1 do 6 muszą dojeżdżać do Szkoły Podstawowej w Gorzycach. Natomiast młodzież gimnazjalna kształci się w Gimnazjum w Gorzycach.

-        Służba zdrowia

Mieszkańcy sołectwa korzystają z usług lekarzy rodzinnych w Gorzycach oraz Szpitala powiatowego w Tarnobrzegu.

-        Bezpieczeństwo publiczne

Teren wsi Zalesie Gorzyckie obsługuje Posterunek Policji z siedzibą w Gorzycach. Obsługuje on teren całej Gminy Gorzyce.

-        Utylizacja odpadów stałych

Odpady komunalne z obszaru Sołectwa Zalesie Gorzyckie są wywożone przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Gorzycach. Odbiór odbywa się według harmonogramu raz w miesiącu oraz na zgłoszenia dodatkowe. Odpady przewożone są na wysypisko w Jamnicy bądź na składowisko odpadów w Sandomierzu.

Na terenie miejscowości prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów „u źródła” polegająca na tym, że wstępna selekcja odbywa się w miejscu powstawania odpadów, tj. w gospodarstwach domowych. Mieszkańcy w domach segregują odpady według rodzajów w systemie workowym. Każde gospodarstwo domowe otrzymuje worki foliowe, w których gromadzi surowce wtórne: papier i makulaturę w workach niebieskich, opakowania szklane w workach zielonych, opakowania z tworzyw sztucznych w workach żółtych. Odbiór zebranych surowców odbywa się, bezpośrednio od mieszkańców, raz w miesiącu zgodnie z harmonogramem.

 4.      Infrastruktura techniczna

-        Telekomunikacja

Wieś obsługiwana jest przez Telekomunikację Polską SA oraz MNI Telecom Sp. z o.o. 
Na całym terenie działają operatorzy sieci komórkowych.

-        Komunikacja

a.      Drogi

Na południowych obrzeżach wsi przebiega droga krajowa nr 77 Sandomierz – Przemyśl, która zapewnia łączność z Sandomierzem, Tarnobrzegiem i Gorzycami a dalej ze Stalową Wolą, a także umożliwia połączenia lokalne pomiędzy sąsiednimi sołectwami. Przez środek wsi przebiegają drogi gminne o nawierzchni bitumicznej:

§        Nr 100109R (Gorzyce – Zalesie Gorzyckie) o długości 2,55 km.,

§        Nr 100110R (Zalesie Gorzyckie – Ostrówek) o długości 1,20 km.,

Ponadto w miejscowości znajduje się droga wewnętrzna nr G-25 (Zalesie – Ostrówek) o długości 0,52 km.

b.      Kolej

Przez teren sołectwa przebiega linia kolejowa Sandomierz – Ostrowiec. Najbliższa stacja PKP znajduje się w Sandomierzu i jest ona oddalona o około 6 km.

 -        Pozostałe

Miejscowość Zalesie Gorzyckie posiada sieć wodociągową, gazową i elektryczną. Brak jest kanalizacji, gospodarstwa domowe posiadają zbiorniki bezodpływowe. Docelowo problem ten będzie rozwiązany poprzez budowę kanalizacji ciśnieniowej.

 5.      Strefa gospodarcza

-        Przemysł

Na terenie Zalesia daje się odczuć brak przemysłu. Jedynym jego przejawem jest funkcjonująca cegielnia polowa. Mieszkańcy sołectwa znajdują zatrudnienie w ościennych miejscowościach bądź trudnią się rolnictwem.

 -        Rolnictwo

W miejscowości Zalesie Gorzyckie występują korzystne warunki przyrodnicze sprzyjające produkcji rolnej. Charakterystycznym dla terenów miejscowości jest:

-         przewaga terenów równinnych,

-         gleby dobrej jakości,

-         długi okres wegetacyjny 210 – 220 dni,

-         stabilna pogoda oraz klimat, który pozwala uprawiać większość roślin uprawnych.

Podstawowym kierunkiem w produkcji roślinnej jest uprawa roślin zbożowych, w tym kukurydzy, roślin okopowych i fasoli. Występuje dużo starych sadów z tradycyjnymi polskimi odmianami jabłoni, śliw i gruszy. Naturalne walory rolniczej przestrzeni produkcyjnej na terenie wsi pogarsza, w dużym stopniu, niekorzystna struktura gospodarstw indywidualnych, cechująca się dużym rozdrobnieniem. W większości gospodarstwa te produkują tylko na własne potrzeby Właściciele gospodarstw indywidualnych oprócz pracy we własnych gospodarstwach, pracują również w pobliskich zakładach pracy.

Średnia powierzchnia gospodarstw w sołectwie.

We Wrzawach trwają prace przygotowawcze do rozładunku elementów turbiny dla Elektrociepłowni Stalowa Wola.

Wkrótce do Stalowej Woli dotrze olbrzymi element turbiny gazowej - jednej z dwóch, które zostaną zainstalowane w powstającej elektrociepłowni. Turbina ze względu na swoje rozmiary była transportowana Wisłą na barkach.

W chwili obecnej trwają prace przygotowawcze do rozładunku elementów turbiny na ląd, następnym etapem będzie przewiezienie turbiny drogą wojewódzka, a następnie drogą krajową do Stalowej Woli przez Gorzyce, Zaleszany, Zbydniów i Turbię.

Na czas przejazdu platformy z turbiną konieczny będzie demontaż oświetleń, wysepek i linii energetycznej oraz znaków drogowych. Platforma będzie poruszała się z prędkością dwóch kilometrów na godzinę, dlatego na czas jej przejazdu zostaną wyznaczone objazdy.

Ze względu na rozmiary ładunek przejedzie też przez Rozwadów, a nie obwodnicę, ponieważ prześwity wiaduktów nad Trasą Podskarpową są mniejsze od rozmiarów turbiny. Dalej ładunek będzie wieziony przez środek miasta - Al. Jana Pawła II, ul. Staszica i Energetyków.

Ze względu na duże zainteresowanie mieszkańców tym tematem na bieżąco będziemy informować o przebiegu etapów realizacji tego przedsięwzięcia.

Zalesie Gorzyckie

Położenie

Miejscowość Zalesie Gorzyckie pod względem geograficznym jest położona na terenie Kotliny Sandomierskiej. Z trzech stron otaczają ją rzeki: od północy Wisła, ze wschodu Łęg i od zachodu Trześniówka. Obszar ten zajmuje szerokie doliny rzeczne wyścielone osadami pochodzącymi zarówno z Wisły jak i z prawobrzeżnych jej dopływów.

Rys historyczny miejscowości Zalesie Gorzyckie

Początki osadnictwa na terenie dzisiejszej wsi datuje się na połowę  XVI w. , kiedy to król Zygmunt August nadał Wojciechowi Pirockiemu, burgrabiemu zamku sandomierskiego, młyn z rolami we wsi Gorzyce. Zorganizowany w tym miejscu folwark dał początek nowej osadzie Zalesie. Nieco później folwark ów za sprawą związków małżeńskich znalazł się w posiadaniu słynnego lekarza sandomierskiego  i rotmistrza Stanisława Bartolona. W XIX w. Gorzyce i Zalesie należały do rodziny Wiktorów, później stały się własnością żydowskiej rodziny Eksteinów. Na początku XX w. wieś liczyła 47 domostw i 229 mieszkańców. Punktem charakterystycznym dla Zalesia jest most kolejowy na rzece Wiśle.

Ciekawostki

Czy wiesz że :

• W roku 1813 miała miejsce największa z powodzi, jakie kiedykolwiek nawiedziły tę okolicę.
• W 1915 r. Rosjanie wybudowali  pierwszy most na rzece Wiśle.
• W roku 1910 zorganizowano na terenie Zalesia szkółkę
• W latach 1926 – 1927 nastąpiła  budowa żelaznego mostu kolejowego, nasypu pod tory, oraz nasypywanie wałów przeciwpowodziowych.
• 29 lipca 2001 r. Zalesie Gorzyckie nawiedziła kolejna  powódź .
• Oprac. Gminna Biblioteka Publiczna w Gorzycach

  Charakterystyka miejscowości Wrzawy

Położenie geograficzne i administracyjne

Miejscowość Wrzawy położona jest w województwie podkarpackim, w powiecie tarnobrzeskim, gmina Gorzyce, tuż u ujścia rzeki San do Wisły.   Sołectwo zajmuje część obszaru dawnej Kotliny Sandomierskiej, zwanego także Puszczą Sandomierską.

Osada posiada naturalne granice:

- na zachodzie rzekę Wisłę,

- na wschodzie San,

- na południu wzniesienie będące szczątkowym fragmentem Gór Pieprzowych, zwane „Plebańską Górą, oraz

- dolny bieg rzeki Łęg z ujściem do Wisły.                    

Ujście Sanu do Wisły w miejscowości Wrzawy

 W całości gmina Gorzyce zajmuje powierzchnię 69,0 km², przy czym sama miejscowość Wrzawy to obszar obejmujący 15,93 km²

Sołectwo liczy sobie 1572 mieszkańców, co stanowi 11,41% ogólnej liczby mieszkańców zamieszkujących gminę.

Historia

Nazwa miejscowości Wrzawy jest jedyną nazwą własną występującą 
na ziemiach polskich. Istnieją różne wersje wyjaśniające pochodzenie nazwy sołectwa. Jedna z nich mówi, że została utworzona od nazwy osobowej „Wrzawa”, druga, że na miejscowość przeniesiona została nazwa wody, która „wrze i kotłuje się tworząc wiry i odmęty”, następną odnosi się do wielości ptactwa wodnego, które czyniło „wrzawę”- i stąd nazwa wsi. Jednakże z analiz wynika na pewno to, iż nazwa miejscowości jest nazwą topograficzną wtórną.

 Wrzawy leżą na terenie równinnym, gdzieniegdzie usiane są niewielkimi wzniesieniami, które zostały ukształtowane dzięki naniesieniu materiału glebowego przez częste wylewy rzek.

By uniknąć klęski powodzi ludzie właśnie na tych wzniesieniach budowali swe chaty. W ten sposób powstały niewielkie zbiorowości zwane przysiółkami.

 Wisła i San przez większość roku nadawały tej równinie urody, natomiast 
w okresach wiosennych roztopów, względnie nadmiernych opadów, napawały trwogą i zmuszały niejednokrotnie do ratowania dobytku, plonów, a nawet życia. W ten sposób w walce z przyrodą i żywiołem kształtowały się na przestrzeni dziejów obyczaje i solidarność społeczna, a na jej podłożu regionalna tradycja i kultura.

Osada wrzawska swym rodowodem sięga okresu średniowiecza, a jej płożenie grodu sandomierskiego. Były to dobra książęce, którymi na skutek rozdawnictwa ziemi, obdarzano wojów w ilości jednej do dwóch ówczesnych wsi. Nadania ziemi na prawie rycerskim zapoczątkował Bolesław Śmiały. Na takim prawie rycerskim osadę Wrzawy (Wreuici) otrzymał zasłużony wobec króla rycerz - komes Stefan Węgier. Zapis ten występuje w dokumencie z 1294 roku. O tym, 
że osada Wrzawy istniała wcześniejsza niż pierwszy o niej zapis źródłowy, świadczą wykazy świętopietrza i dziesięciny papieskiej, z których wynika, iż parafia wrzawska istniała już w 1271 roku. Wrzawy musiały być znaczącą parafią skoro poświęcił jej znaczną uwagę Jan Długosz w Księdze majątków diecezji krakowskiej. Z dzieła tego wynika, iż parafia Wrzawy  posiadała w XV w. kościół parafialny pod wezwaniem św. Wawrzyńca i była własnością Andrzeja z Sienna herbu Dębno. Wieś miała łany kmiece, karczmy, zagrodników oraz folwark.

W roku 1474 z części ziem województwa sandomierskiego utworzono województwo lubelskie. W skład tego nowego województwa weszło również terytorium parafii Wrzeskiej i stan ten przetrwał do końca Rzeczpospolitej Obojga Narodów, czyli do 1772 roku.

W czasach „potopu szwedzkiego” w Gorzycach stanął ze swą armią król szwedzki Karol Gustaw (30 marca 1654 roku). Zajmował kwaterę we dworze gorzyckim, wyczekując posiłków. Został osaczony przez Stefana Czarneckiego miedzy Gorzycami, Trześnią a Wrzawami. Jeszcze w 1656 roku tereny te pustoszone były przez armię siedmiogrodzka pod wodzą księcia Rakoczego, który skierował wojska w stronę Sandomierza, przekraczając San „na Czekaju” pod Wrzawami.

 W czasach saskich położenie mieszkańców okolic Wisły i Sanu znacznie się pogorszyło. Przemarsz wojsk, grabieże , głód i epidemie nękały ludność.

W 1702 roku wojska szwedzkie w bitwie pod Kliszowem (19 lipca) pobiły wojska saskie. August II Sas cofnął się pod Gorzyce, gdzie nakazał gromadzić się pospolitemu ruszeniu województw małopolskich. Zjazd  sandomierski odbył się na polach między Gorzycami (góra Plebańska) a Wrzawami (Wieruszna). Uroczyste nabożeństwo odbyło się w kościele gorzyckim na „Górze Plebańskiej”, a po nim rozpoczęły się burzliwe obrady pospolitego ruszenia województwa małopolskiego. W dziesięć lat później w roku 1712 zawiązało się na tych polach wojsko, związek przeciw Sasom, który był powodem konfederacji tarnogrodzkiej.

  Wiosną 1809 roku miała tu miejsce „bitwa wrzawska”. Wojska polskie liczyły około 7 tysięcy, austriackie około 18 tysięcy ludzi. 12 czerwca 1809 roku około godziny dwunastej w południe od strony Gorzyc z „Góry Plebańskiej” rozległ się grzmot armat i rozpoczęła się bitwa.

Jerzy Skowronek pisał::

W bitwie pod Wrzawami książę Józef Poniatowski dobrze wykorzystał teren i uczestniczył bezpośrednio w walce, mimo to na skutek przewagi wroga doznał porażki i musiał cofnąć się na prawy brzeg Sanu.

Bitwa Wrzawska miała być ostatnią batalia, w której dowodził i brał udział wódz naczelny armii polskiej książę Józef Poniatowski,  kwaterujący już po drugiej stronie Sanu w Pniowie.

Miejsce „bitwy wrzawskiej” upamiętnia obelisk wzniesiony w XIX wieku ku czci poległych żołnierzy księcia Józefa Poniatowskiego. Stoi on na szczycie kopca porośniętego trawą – ufundowany został w 1879 roku przez Kaliksta barona Horocha – ziemianina, właściciela Wrzaw.

Poniżej płasko rzeźbionych symboli Krzyża i Orła otoczonego panopliami (tj.: elementami uzbrojenia i sztandarami) na cokole wyryto z czterech stron okolicznościowe napisy a na nim napis:

 Pamięci

Walecznych rodaków Obrońców swobód Ojczystych

Poległych w Bitwie Na Tych Polach

Stoczonej 13 czerwca 1809 r.

 Za czasów Księstwa Warszawskiego

Pod Dowództwem Księcia Józefa Poniatowskiego

Naczelnego Wodza Wojsk Polskich

Pomnik Ten Na Wieczną Pamiątkę

Obywatel – Obrońcom Żołnierz – Żołnierzom

Kalikst Horach Postawił w 1879 roku

Jak Długo w sercach naszych

krew Onych przodków Płynie

Tak długo tych Walecznych

Pamięć nie zaginie. 

Obok kopca w kierunku wschodnim urządzono cmentarz wojskowy dla Polaków poległych w czasie tej bitwy.

 Po ostatecznej klęsce Napoleona wszelkie nadzieje Polaków, w tym i Wrzawian, na odzyskanie niepodległości nie spełniły się, a postanowienia Kongresu Wiedeńskiego z 1815 r. miały w dalszym ciągu utrwalić panowanie monarchii Habsburgów na tym terenie, mimo wyraźnej sympatii ludności wspierającej działania księcia J. Poniatowskiego.

Zmiany struktury osadniczej terenów puszczańskich wiązały się z rozpadem ustroju feudalnego i odmienną organizacją administracyjną i polityczną w obrębie Galicji. Zanikły funkcje kierownicze dawnych ośrodków administracyjno-gospodarczych dominiów, czy kluczy własności. Powstały nowe ośrodki dyspozycyjne w postaci jednostek administracyjnych działających w odmiennej już sytuacji, w oparciu o postępujące uprzemysłowienie i rozbudowę sieci komunikacyjnej. Przemiany te zapoczątkowały w Galicji przejecie dóbr królewskich na kamerę austriacką, 
a następnie ich podział i sprzedaż. Zaczęły zanikać więzi łączące wieś z dworem. Nastąpił rozpad dawnej struktury agrarnej i osadniczej związanej z przebudowa wsi, zanikiem wspólnot gromadzkich i szybkim tempem rozdrabniania gospodarstw chłopskich.

Nowa organizacja administracyjna i sądownicza z 1854 roku uchyliła władzę dworów, w tym wrzawskiego, a ich funkcję przejął w 1855 roku urząd powiatowy w Tarnobrzegu stając się jednocześnie władzą pierwszej instancji.

Wprowadzony na terenie Galicji od 12 sierpnia 1866 roku przez ustawę austriacką samorząd powiatowy i gminny stał się przełomem w stosunkach wewnętrznych tego zaboru, ponieważ od tej chwili zaczął się okres postępu i rozwoju wsi, również Wrzaw. Gmina Wrzawy była osadą mającą własny samorząd gminny, który podlegał cesarsko-królewskiemu starostwu i cesarsko-królewskiemu sądowi powiatowemu w Tarnobrzegu.

 W 1880 roku Wrzawy zamieszkiwało 1520 osób. Gmina wrzawska terytorialnie obejmowała wszystkie przysiółki wchodzące w skład parafii wrzawskiej: Sadowie, Goczałkowice, Dąbrowę, Kawęczyn, Łapiszów, Pasternik, Zadole i Czekaj.

Na przełomie XIX i XX wieku dzięki społecznej pasji utworzono Kółko Rolnicze, szkołę ludową, straż pożarną oraz czytelnię we Wrzawach.

 Okres przed wybuchem I wojny światowej na terenie Wrzaw jak i w okolicznych wsiach charakteryzował się stopniową poprawą warunków bytowych. Społeczność pod względem wyrobienia obywatelskiego i społecznego zrobiła pewne postępy. Każdy przeciętny gospodarz wiedział, że niepewna sytuacja polityczna, oraz ciągłe zatargi państw zaborczych mogą doprowadzić do katastrofy wojennej. Ta niepewna atmosfera znalazła w końcu rozwiązanie latem 1914 roku. 31 lipca tegoż roku rozlepiano po gminach, w tym i we Wrzawach, ogłoszenia mobilizacyjne. Dzień 1 sierpnia był dniem modlitwy i płaczu, żegnania swoich najbliższych.

Wraz z odwrotem wojsk austriackich zbliżał się front. Wrzawy znalazły się pod silnym obstrzałem artyleryjskim wojsk rosyjskich. Moskale po opanowaniu wsi w pierwszym rzędzie szukali wódki, a następnie udawali się do obór w poszukiwaniu inwentarza na ubój. Ludność oswoiła się z nimi, chociaż przyjmowała wojska rosyjskie z trwogą i lękiem. Okazało się, że stosunek Moskali do mieszkańców był na ogół życzliwy. W dwa tygodnie po wkroczeniu na tutejsze tereny wojska rozpoczęły wycofywanie się, a we Wrzawach ponownie byli Austriacy. Ludność zaskoczona była ukazaniem się na niebie przedmiotów nigdy dotąd niewidzianych. W powietrzu krążyły, w czasie pobytu wojsk austriackich „cepeliny”, kilkakrotnie widziano „aeroplany” i unoszący się nad Dąbrową Wrzawską „worek” – balon na uwięzi służący do obserwacji wojsk rosyjskich.

 W latach dwudziestych okresu międzywojennego mieszkańcy Wrzaw własnymi rękami zbudowali pierwszą strażnicę ogniową zlokalizowaną obok kancelarii gminnej. W 1930 roku z inicjatywy działaczy straży i sympatyków, oraz składek mieszkańców doszło do zakupu budynku murowanego po pożarze młyna w Sadowiu, z przeznaczeniem na budowę Domu Ludowego we Wrzawach. Już rok później powstało „Kółko Amatorskie” założone przez wrzawską nauczycielkę Józefę Warchołową, skupiające osoby starsze i młodzież dorosłą. Celem jego działalności było zdobycie funduszy na zakup wyposażenia sali widowiskowej w nowo budującym się obiekcie użyteczności publicznej. Szczególnego rozgłosu nabrało przygotowana w ramach jego działalności sztuka „Wesele wrzawskie”. Jej scenariusz opracowali nauczycielka Józefa Jarząbówna i ks. Alojzy Sierżęga. Było to bardzo udane widowisko plenerowe, które z czasem zaczęło przynosić dochody. We Wrzawach w latach trzydziestych istniał Związek Strzelecki, Ochotnicza Straż Pożarna, dwie organizacje młodzieży polskiej i Kółko Rolnicze.

W wojnie obronnej 1939 roku wzięli udział również mieszkańcy Wrzaw. Po kampanii wrześniowej większość powróciła do swych rodzin, niektórzy zginęli, inni dostali się do niewoli niemieckiej. Kilku w czasie odwrotu wojsk polskich zetknęło się z drugim najeźdźcą, którym była atakująca od wschodu Armia Czerwona. II wojna światowa i okupacja Polski w latach 1939-1945 to czas udręczenia, nadziei i walki. Naród polski nigdy w swych dziejach nie doznał tak wielkich cierpień i nie przeżył tylu dramatów jak wówczas.

Najsensowniejszym i jedynie godnym stanowiskiem Polaków wobec polityki okupanta był opór, stosowany wszędzie i nieustannie w różnych formach.

Wkroczenie w 1939 roku Niemców do Wrzaw, po wycofaniu się oddziału polskiej kawalerii, zapisane zostało zastrzeleniem przestraszonych i uciekających przed patrolem Wehrmachtu dwóch młodych chłopców – Jana Cieśli i Jana Kuca.

Jedyną akcją zbrojną na terenie gminy była likwidacja szefa posterunku policji niemieckiej we Wrzawach „Alschera” i zniszczenie samego posterunku, mieszczącego się w budynku szkoły podstawowej.

Niemcy opuścili Wrzawy z początkiem sierpnia 1944 roku, cofając się przed ofensywą wojsk radzieckich. Ostatnim aktem niekorzystnym dla miejscowości było spalenie zabytkowego, drewnianego kościoła, wykonanego z modrzewia na początku XIX wieku. W latach pięćdziesiątych we Wrzawach wykonywano prace melioracyjne. Na terenie całej wsi, w olbrzymiej części społecznie, wykopano ręcznie, za pomocą rydli i łopat rowy melioracyjne. Prace przerwano w latach sześćdziesiątych i do dziś nie zrealizowano do końca planów wtedy opracowanych.

Inną ważną dla wsi inwestycją, było wybudowanie z dotacji państwowej w latach 1955-1956 remizy strażackiej, w której oprócz pomieszczeń dla straży pożarnej, zlokalizowano również Klub Prasy i Książki i bibliotekę publiczną. Remiza stała się dla wsi znaczącym ośrodkiem kultury.

Jesienią 1963 roku zaczęto we Wrzawach gromadzić materiały konieczne do elektryfikacji, wykonano plany, a w 1964 roku zaświeciły pierwsze we wsi żarówki.

W latach siedemdziesiątych w tzw. „dekadzie Gierkowskiej” we wsi w miejsce starych chałup wybudowano nowe, okazałe, bardzo często piętrowe domy. Dość dużo inwestowano w budynki gospodarcze – obory i stodoły uznając zapewne, że w pierwszej kolejności należy sobie zapewnić warunki do działalności gospodarczej. Lata powojenne były bardzo pracowite dla mieszkańców Wrzaw. Chętnie angażowali się w organizowanych wtedy czynach społecznych, co daje się zauważyć do dnia dzisiejszego.

W latach siedemdziesiątych z inicjatywy mieszkańców powstał Społeczny Komitet Budowy Dróg. Postawił sobie ambitne zadanie wybudowania dróg dojazdowych, łączących Wrzawy z siecią dróg państwowych. Siłą ludzkich rąk, za pomocą łopat utwardzono drogę w poszczególnych przysiółkach: Goczałkowicach, Dąbrowie, Pasterniku i Kawęczynie. W latach 70-tych drogi te pokryto asfaltem.

W okresie powojennym wieś wzbogaciła się także o wiele placówek handlowych i jak zawsze mieszkańcy Wrzaw mieli spory udział w budowie tych obiektów. Zbudowano też punkt skupu owoców i warzyw oraz punkt skupu mleka. W 1979 roku zakończono budowę domu kultury. Czyn społeczny mieszkańców włożony przy jego budowie szacowano wtedy na około 700 tysięcy złotych. Całkowity koszt budowy wyniósł ponad 4 mln. złotych. Komitet Budowy dysponował kwotą około półtora miliona złotych pochodzącą ze składek i opodatkowania się mieszkańców. Wybudowany wtedy dom kultury funkcjonuje do dziś z dobrym skutkiem.

Popularne w tamtym okresie Koła Gospodyń Wiejskich funkcjonowały również we Wrzawach. Zrzeszały około 200 członkiń.

Podczas gdy kobiety zrzeszały się w Kołach Gospodyń Wiejskich mężczyźni należeli do miejscowej straży pożarnej, która w 1998 roku obchodziła jubileuszową uroczystość 100-rocznicy powstania. Rok 1989-90- samodzielność gminy - założenie gazu, telefonu, sieci wodociągowej

.